EU wil miljarden euro’s bijdrukken om klimaat te redden

Hoe kunnen we klimaatneutraal worden en tegelijkertijd een aankomende financiële crisis overleven? Daar circuleren onconventionele ideeën over in Europa.

Een jaar geleden verklaarde klimaatactiviste Anuna De Wever dat we maar nieuw geld moeten bijdrukken om in de groene economie te pompen. “Als we uit het niets geld kunnen creëren om banken overeind te houden, dan kunnen we dat ook om het klimaat redden”, zo luidde haar kritiek.

Daarmee verwijst De Wever naar het plan waaronder de Europese Centrale Bank (ECB) al bijna een decennium lang miljarden euro’s print om overheids- en bedrijfsschulden op te kopen, en zo de ondergang van het financiële systeem zo lang als mogelijk uit te stellen. Centrale bankiers verwijzen naar dit beleid liever met het eufemisme QE, of Quantitative Easing.

De Wever werd na haar geldpers-uitlatingen door economen en (centrum-)rechtse politici meteen weggezet als naïef en onverantwoordelijk.

Green QE

Maar het concept om geld bij te drukken voor de groene economie, of “Green QE” zoals het door bankiers genoemd wordt, is natuurlijk niet uitgevonden door Anuna De Wever. Het is zelfs geen droom die louter gekoesterd word door linkse en groene strekkingen. Integendeel, het is veeleer een beleidsinstrument dat uit rechts-neoliberale hoek komt. En het is al sinds 2015 in voorbereiding. Straffer nog: het feit dat het goed kan zijn voor het klimaat is veeleer bijzaak dan hoofdzaak.

Ben je verward?

Lees even verder.

De Europese Centrale Bank is kort na het uitbreken van de financiële crisis (2007-2008) begonnen met het opkopen van bedrijfs- en overheidsschulden, door middel van vers geprint geld. QE dus. Ze doen dat door de markt op te gaan en overheids- en bedrijfsobligaties in te kopen. Dit is een noodmaatregel die opnieuw vertrouwen moest creëeren op de markt, en de ondergang van het financiële systeem moest voorkomen. Toenmalig ECB voorzitter Mario Draghi verwoorde het tijdens een speech in 2012 als volgt: “The ECB is ready to do whatever it takes to preserve the euro. And believe me, it will be enough”.

Nieuwe zeepbellen

Draghi’s plan heeft gewerkt. Tot op zekere hoogte. Ja, het financiële systeem is overeind gebleven. Maar, de massale geldcreatie heeft ook gezorgd voor het opblazen van vastgoedprijzen, aandelen- en obligatiekoersen. Dit zijn nieuwe zeepbellen die zeker niet mogen uiteen spatten, en daarom is de ECB nooit gestopt met geld printen. De noodmaatregel is dus een permanente maatregel geworden.

 

Het probleem is dat we nu bij een volgende crisis geen instrument meer hebben om de markt te sussen. Hetzelfde recept aankondigen zal immers niet geloofwaardig overkomen. Dus we hebben iets nieuws nodig. Een fris idee dat overtuigend genoeg is om de markt een tweede keer tot geruststelling te brengen. Twee nieuwe concepten circuleren: enerzijds het idee van het helikoptergeld, en anderzijds Green QE.

In het helikoptergeld-programma zou men vers gecreëerd geld aan de Europese bevolking geven, opdat zij het uitgeven en zo de economie weer aantrekt. Dit zal er allicht niet komen. Ten eerste omdat het gemakkelijk als communistisch geframed kan worden, en ook omdat het denkbaar is dat de bevolking z’n verkregen euro’s zal oppotten (in plaats van ze uit te geven).

Groen schuldpapier

Dan blijft Green QE over. Onder dit programma zou de ECB (of een andere Europese instantie) nieuw gecreëerd geld ter beschikking stellen van de groene economie. Ze zal dit uiteraard niet doen door rechtstreeks aandeelhouder te worden in groene bedrijfjes, maar wel door, je raadt het nooit, obligaties op te kopen. Groene obligaties in het bijzonder. En net de markt van groene obligaties is in volle ontwikkeling sinds 2015, en groeit de laatste tijd enorm. Volgens vermogensbeheerder Nationale Nederlanden (update 14 april 2022: link werd ondertussen verwijderd door Nationale Nederlanden) zat er eind 2019 wereldwijd €500 miljard in groene obligaties, goed 15 keer meer dan in 2015. Tegen eind 2020 zou dat stijgen naar €800 miljard. Het lijkt er op dat de markt van groene obligaties groot genoeg gemaakt moet worden zodat de ECB er met z’n miljardenbazooka probleemloos kan instappen bij een volgende crisis.

 

Insiders weten dat kersvers ECB-voorzitter Christine Lagarde, niet meteen een lefty, het idee van Green QE genegen is. In het openbaar zal ze het nog niet met zoveel woorden zeggen (het moet eerst weer crisis worden), maar uit haar reactie in bovenstaande video (23 januari 2020) lijkt het massaal opkopen van groene obligaties een denkbare piste te zijn.

Climate bonds

Maar wat is een groene obligatie, en wat heeft het te maken met de toekomst van mobiliteit?

Een groene obligatie, ook wel green bond of climate bond genoemd, wordt uitgegeven door overheden en bedrijven om geld op te halen voor groene projecten. Het is een misvatting te denken dat dit enkel dient om zonnepanelen- en windmolenparken te financieren. Ook gewone bedrijven kunnen groene obligaties uitschrijven om bepaalde zaken te vergroenen. De afgelopen jaren zijn bedrijven uit uiteenlopende sectoren op de green bond markt gesprongen. Van verzekeringsbedrijven tot vastgoedbedrijven en technologiereuzen zoals Apple. Ja, zelfs klassieke autoconstructeurs.

En daar is meteen de link met onze toekomstige mobiliteit. Als Green QE er komt zullen er miljarden nieuw gedrukte euro’s vloeien richting de Volkswagens en de PSA’s om elektrische en deelmobiliteit verder te ontwikkelen. Ook grote infrastructuurprojecten (openbaar vervoer, laadinfrastructuur, …) zullen allicht gemakkelijker gefinancierd geraken. En als de olielobby er in slaagt om waterstof op de agenda te houden, dan zullen er ongetwijfeld ook miljarden vloeien richting waterstoffabrieken, opslagcapaciteit en H2-tankstations.

Je spaargeld zal er dan weer minder wel bij varen, maar dat is een discussie voor een ander forum.